Jeszcze nigdy nie pisałam o książkach dla dzieci nieco starszych niż przedszkolaki, więc dziś mój debiut w tym obszarze.
Poza tym, dawno nie było wpisu z zakresu nauk przyrodniczych, więc z tym większą przyjemnością przedstawię Wam dwie świetne książki: Oko w oko z tygrysem oraz Pokochaj orangutana autorstwa Stefana Casty z ilustracjami Anny Viktorsson, wydane przez… IKEA. Lubię szukać ciekawych rzeczy w miejscach nieoczywistych. O ile w księgarniach, jak wiadomo, jest mnóstwo świetnych książek przyrodniczych, to jednak w sklepach meblowych niekoniecznie się ich spodziewamy. Łatwo je przeoczyć w gąszczu poduszek i pluszaków, więc bądźcie czujni :)
Nie jestem oczywiście wszechwiedząca, ale w mojej ocenie w tej chwili nie ma na polskim rynku wydawniczym żadnych książek dla dzieci, ale także dla dorosłych, które tak szeroko pisałyby o tygrysach oraz orangutanach. Co więcej, w obu publikacjach sporo miejsca poświęcono ochronie środowiska, więc warto po nie sięgnąć nie tylko z powodu zainteresowania tymi konkretnymi gatunkami zwierząt.
Szata graficzna jest prosta i fajna, na wstępie cytat z Kubusia Puchatka, więc wydawać by się mogło, że to książeczki tylko dla dzieci, jednak nic bardziej mylnego, to poważne publikacje, pełne naukowych faktów, jednak opisane w sposób ciekawy zarówno dla dziecka, jak i dla dorosłego.
Informacje zostały przedstawione w bardzo urozmaicony sposób. Mamy różnorodne porównania, (możesz np. przyłożyć swoją dłoń do rysunku łapy tygrysa i orangutana w skali 1:1 i zobaczyć, że nawet ręka taty jest mniejsza od łapy naszego rudowłosego kuzyna). W obu książkach umieszczono drzewo genealogiczne prezentujące spokrewnione gatunki, grę, quiz, podpowiedzi, jak wykonać swojego tygrysa czy orangutana z tekturki po papierze toaletowym, są mapy, cytaty, diagramy.
Dzieci są oczywiście bardzo różne, nie wiem, co jest pasją Twoich pociech :) Mój starszy przedszkolak szczerze uwielbia świat zwierząt, więc jemu trzeba czytać te książki kilkukrotnie, od deski do deski. Dla mnie największą wartością tych publikacji jest treść, wielką przyjemność sprawia mi czytanie o przyrodzie, więc dobrze się składa, że to samo kręci zarówno mnie, jak i moje dziecko.
IKEA rekomenduje książki Oko w oko z tygrysem oraz Pokochaj orangutana dla dzieci w wieku 8+. Ja lubię próbować i proponować młodszym dzieciom różnego rodzaju “produkty” przeznaczone dla starszych – i tym razem było bardzo dobrze. Pięciolatek uwielbia te książki. Trzylatek jeszcze niekoniecznie.
Zaskakująca jest cena publikacji, biorąc pod uwagę wartość merytoryczną i jakość wydania. Orangutany kosztują 19,99 zł, a tygrysy 24,99 zł.
Więcej informacji znajdziesz TU i TU.
Poniżej kilka fotografii.
A jeśli macie czas i ochotę poczuć przedsmak lektury, to rzućcie okiem jeszcze niżej, bo tam zamieściłam kompilację wybranych ciekawostek. Oczywiście, fascynujących informacji znajdziecie o wiele więcej, gdy zajrzycie do książek :)
OKO W OKO Z TYGRYSEM
W warunkach naturalnych na świecie żyje około 4 000 tygrysów (z czego 2 200 w Indiach). 100 lat temu było ich około 100 000. Obecnie, dzięki licznym organizacjom oraz programom ochronnym, sytuacja tygrysa ulega stopniowej poprawie. Choć bywa utożsamiany z Afryką, warto zapamiętać, że tygrysy żyją tylko w Azji.
Współcześnie jednym z podstawowych źródeł wiedzy o tygrysach są foto-pułapki, kilkaset takich urządzeń zainstalowano w parkach narodowych (np. w Indiach jest 49 rezerwatów chroniących tygrysa).
Pręgi tygrysa są jak dowód tożsamości, niepowtarzalny identyfikator. Sfotografowane przez foto-pułapkę zwierzę można zidentyfikować, przyglądając się wzorkowi pasków na jego futrze. W Indiach napisano specjalny program komputerowy z bazą, w której zarejestrowano 1 700 tygrysów. Program ten potrafi natychmiast rozpoznać sfotografowanego osobnika. Każde zwierzę ma imię oraz numer.
Trwają testy nowych foto-pułapek, które odróżniają zwierzęta dwunożne od czworonożnych. W ten sposób łapani są kłusownicy, gdyż po zrobieniu zdjęcia foto-pułapka wysyła od razu fotografię kłusownika e-mailem do personelu projektu Tygrys.
Tygrys jest największym przedstawicielem rodziny kotowatych (która obecnie liczy 41 gatunków). Tygrys syberyjski waży około 300 kg.
Dla porównania:
– lew waży około 200 kg
– jaguar (wielki dziki kot występujący tylko w Amerykach) około 110 kg
– lampart około 70 kg
– pantera śnieżna około 50 kg
Pomimo swojej ogromnej masy, tygrys może rozwinąć prędkość do 65 k/h, jednak na krótkich dystansach.
Tygrysy potrafią świetnie pływać. Podobnie jak jaguary, i to odróżnia je od innych kotów. Między palcami łap mają błonę pławną, dzięki której dobrze poruszają się w wodzie.
Przez większość dnia tygrys, jak każdy inny kot śpi, a wieczorem poluje. Podobnie jak koty domowe, tygrys mruczy, gdy jest zadowolony :) Nie ma żadnego konkretnego miejsca, które byłoby domem tygrysa, zwierzęta te po prostu śpią w zaroślach. Tygrys jest samotnikiem, to lew żyje w stadzie.
Z ciekawostek miłosno-rodzinnych: samica znajduje się w rui przez około dwa dni, jednak w tym czasie samce i samice mogą się łączyć w pary nawet sto razy.
To jeden z najsilniejszych drapieżników na świecie, potrafi zabić zwierzę pięciokrotnie większe od siebie. Nos, a raczej węch tygrysa, ma zasięg kilku kilometrów, jego pazury mogą mieć nawet 10 cm, ale najważniejszą bronią tygrysa są kły, które również mogą mieć 10 cm. Szczęki tygrysa są niewiarygodnie silne, ponieważ jego żuchwa sięga aż do górnej części czaszki. Dlatego ucisk jest tak mocny. Jeśli dotkniesz dłońmi własnej żuchwy, przekonasz się, że u ludzi jej kości kończą się tuż pod uszami.
Tygrys jest niesamowicie cierpliwy, potrafi spokojnie czekać na swoją ofiarę i bardzo długo pozostawać w całkowitym bezruchu. 9 na 10 ataków tygrysa kończy się jednak ucieczką ofiary, w dużej mierze z tego względu, że ten bezszelestny i świetny tropiciel bywa dostrzegany przez siedzące w koronach drzew małpy, które podnoszą alarm, krzyczą i tygrys musi zrezygnować z polowania. Niesamowite jest to, że „kociak”, który waży ponad 300 kg potrafi poruszać się całkowicie bezszelestnie! Głównym pożywieniem tygrysa są zwierzęta z rodziny jeleniowatych (na Ziemi żyje ok 40 gatunków jeleniowatych). Wrażenie robi fakt, że tygrys może żyć bez jedzenia niemal dwa tygodnie.
Kiedy człowiek zabija tygrysa, nazywa się to polowaniem.
Gdy tygrys zabija człowieka, mówi się o brutalnym ataku.
Każdego roku w Indiach tygrysy zabijają 40 osób.
Słonie zadają śmierć 400 osobom.
Węże zabijają 50 000 osób.
A 120 000 ludzi ponosi śmierć na drogach.
Największym śmiertelnym zagrożeniem człowieka jest kierowca.
POKOCHAJ ORANGUTANA
Orangutan to druga co do wielkości małpa człekokształtna, po gorylu.
Mieszka tylko na dwóch wyspach – Borneo (50 000 osobników) i Sumatrze (7 000). Borneo to trzecia największa wyspa na Ziemi (po Grenlandii i Madagaskarze; Borneo to wyspa dwukrotnie większa od Polski).
Orangutany z Sumatry prawie nigdy nie chodzą po ziemi, najpewniej ze względu na obecność tygrysów. Orangutany żyją w konarach drzew, na wysokości około 35 metrów nad ziemią, zaletą życia na takiej wysokości jest to, że ma się bardzo niewielu wrogów. Na Borneo jedynym drapieżnikiem czyhającym na orangutany jest pantera mglista, na Sumatrze mogą zginąć w wyniku ataku tygrysa i krokodyla. Co ciekawe, wielkie koty, takie jak tygrysy i pantery, nie widzą koloru pomarańczowego, a orangutany są rudobrązowe, czerwonobrązowe, pomarańczowe.
Niewiele jest na Ziemi stworzeń, które żyją równie niespiesznie co orangutany. Młode osiągają dojrzałość późno i łączą się w pary dopiero gdy mają około 15 lat. Posiadanie potomstwa w tak późnym wieku jest w świecie zwierząt bardzo nietypowe. Ale orangutany nie spieszą się z niczym. Dzieci mają rzadziej niż jakiekolwiek inne zwierzęta na Ziemi. Samice rodzą pierwsze młode gdy mają około 15 lat, a potem wydają na świat jedną małpkę co około 8 lat. Ciąża trwa 9 miesięcy. Samica orangutana ma w ciągu swojego życia tylko 4 młode, które zostają z matkami przez około 8 lat, wtedy odchodzą.
Są dwa typy samców, pierwsze to dominujące małpy z szerokimi policzkami i dużymi workami gardłowymi. Drugi typ to samce bez talerzy policzkowych i worków gardłowych. Osobniki te wykorzystają okazję i łączą się w pary z samicami, gdy samiec dominujący nie patrzy. Jednak gdy nadarza się okazja na zajęcie pozycji dominującej, szybko rozwija talerze i worki, aby zyskać przewagę.
Uważa się, że orangutan jest około 8 razy silniejszy niż człowiek. Jednak orangutany nie mają potrzeby okazywania agresji. Są tak silne jak niedźwiedzie, mogłyby złamać ludzką rękę jak zapałkę, lecz są spokojnymi i pokojowo nastawionymi zwierzętami, które rzadko używają swojej siły do innych celów niż wspinaczka i poszukiwanie jedzenia. Gdy samce popadną w konflikt, zwykle intensywnie na siebie patrzą i krzyczą jeden na drugiego. Ostatecznie ich sprzeczka najczęściej kończy się tym, że jeden z nich odchodzi.
Orangutany żyją około 30-45 lat. Duże zwierzęta przeważnie żyją dłużej niż małe. Najmniejsze ssaki, takie jak mysz polna, zwykle umierają przed ukończeniem pierwszego roku życia. Długowieczne zwierzęta mają bardzo nieliczne potomstwo, te, które żyją krótko, mają dużą liczbę młodych.
W diecie orangutanów zamieszkujących Sumatrę znajdują się aż 92 rodzaje owoców. Gdy owoców jest bardzo dużo orangutan potrafi zjeść 11 000 kalorii dziennie. Orangutany żyjące w niewoli często karmi się warzywami, a nie owocami, po to, aby ograniczyć ich wagę. Kiedy orangutan je owoc, zjada również jego nasiona i pestki. Gdy później robi kupę, nasiona i pestki z powrotem trafiają na ziemię, spadają z drzewa na ściółkę właśnie w kupie, czyli razem z odpowiednim nawozem. Gdyby nie było orangutanów w lesie byłoby znacznie mniej drzew owocowych. Niektóre drzewa rozprzestrzeniają się tylko dzięki orangutanom.
Orangutany są znane z niewiarygodnie głośnego chrapania, tak donośnego, że stojąc na ziemi, można usłyszeć orangutana śpiącego tuż przy samym wierzchołku drzewa.
Oprócz ludzi istnieje ponad 600 innych gatunków naczelnych. Ludzie mają większe mózgi niż inne człowiekowate, poza tym pozostałe małpy człekokształtne nie pracują zespołowo tak jak my, dlatego nie udoskonalają swojej kultury. Jedną z rzeczy, która łączy wszystkie inteligentne zwierzęta jest to, że często się bawią. Nie tyko wtedy gdy są młode, ale przez cale życie. Co ciekawe, małpy człekokształtne i ludzie to jedyne ssaki, które nie mają wrodzonej umiejętności pływania i muszą się jej nauczyć.
Orangutany to bardzo inteligentne zwierzęta.
Jeżeli dasz siedzącemu w klatce szympansowi śrubokręt, pobawi się nim przez chwilę, a potem wyrzuci.
Jeśli to samo narzędzie dasz gorylowi, małpa przestraszy się, usiądzie w kącie swojej klatki i będzie bacznie obserwować śrubokręt, po upływie kilku godzin goryl podkradnie się do niego i spróbuje go zjeść.
Jeśli dasz śrubokręt orangutanowi, nasz rudowłosy kuzyn uda brak zainteresowania. Jednak gdy nikt nie będzie patrzeć, schowa narzędzie i użyje go później, aby uciec z klatki.
Inne ciekawe doświadczenie przeprowadzili niemieccy naukowcy. Na dnie wąskiej probówki umieścili orzech ziemny. Orangutany nie miały żadnych narzędzi, aby go wyjąć, lecz od razu wpadły na pomysł, aby podejść do swoich misek z wodą, napełnić nią pyszczki i wypluć do probówki, aby orzech ziemny wypłynął na powierzchnię. Ludziom, którzy wykonywali to zadanie testowe, trudno było wymyślić takie samo rozwiązanie, mino, że w pobliżu stał dzbanek z wodą.
Lasy deszczowe, które są domem orangutanów, to systemy, które oczyszczają Ziemię. Pochłaniają dymy z elektrowni przemysłowych i węglowych oraz spaliny generowane przez samoloty i samochody, a następnie produkują czysty tlen. Wszystkie lasy świata, w tym lasy deszczowe, spowalniają zmiany klimatu na naszej planecie.
Ponad połowa wszystkich gatunków zwierząt i roślin na Ziemi występuje w lasach deszczowych. Obszary te zamieszkuje ok 4,5 mln gatunków. Można tu znaleźć 700 gatunków różnych drzew. W całej Europie jest ich tylko 50. Samych dębów w strefie tropikalnej rośnie ok 300 rodzajów. Z owoców, ciekawym przykładem jest figa. Jest 850 gatunków fig :) Trudno w to uwierzyć, ale w lasach deszczowych mrówki stanowią ponad 25% całej biomasy. Zresztą, są to najliczniejsze stworzenia na Ziemi, istnieje ponad 14 000 gatunków mrówek.
Od początku tego tysiąclecia na Borneo ludzie wycięli 80% lasów deszczowych. Na Sumatrze w ciągu 30 lat ludzie wycięli 95% lasów deszczowych porastających tereny nizinne.
Lasy są wycinane z kilku powodów, najważniejszym z nich jest olej palmowy, ludzie chcą się pozbyć lasu, aby założyć uprawy olejowca gwinejskiego, nazywanego palma olejową, z którego pozyskuje się właśnie olej palmowy. Ogromne obszary lasów są wycinane, aby zrobić miejsce dla kolejnych rzędów palm olejowych. Kiedyś lasy deszczowe zajmowały 14% powierzchni Ziemi, jednak z powodu ich wycinki, teraz pokrywają 6% naszej planety.
Olej palmowy jest tani i wykorzystywany w wielu produktach, takich jak lody, biszkopty, czekolada, cukierki, przekąski, kosmetyki, mydło, środki do prania, świece, margaryna, szampony, balsamy do ciała, biopaliwo.
Więcej informacji na temat oleju palmowego znajdziesz tutaj:
https://www.wwf.pl/aktualnosci/wwf-nie-obchodzi-dnia-bez-oleju-palmowego-bojkot-nie-jest-rozwiazaniem
1 lutego 2020 roku rusza portal edukacyjny Polskiej Koalicji ds. Zrównoważonego Oleju Palmowego – www.olejpalmowy.com
Baaaardzo chętnie odkupię książkę o tygrysach 😊 moja córeczka uwielbia tygrysy i wszelkie ciekawostki na ich temat. Niestety książka nie jest już dostępna w ikea 🙄 proszę o kontakt na maila, pozdrawiam 😊
Książki wspaniałe! W moim domu dziadek czytał wnukowi i obaj się zachwycali wszystko głośno komentując. Kopalnia wiedzy o tych zwierzętach, podana w sposób ciekawy, pięknie ilustrowana, aż cieszy ucho i oko. Również bardzo polecam.
Wielkie dzięki za recenzję. Temat akurat na topie u nas w przedszkolu.
Cała przyjemność po mojej stronie :)